مجازات یعنی جزای کار و جزای عمل. مجازات در حقوق به معنای واکنش جامعه به عمل مجرمانه ای است که علاوه بر آسیب رساندن به قربانی، وجدان جامعه را نیز آزار داده است. قانونگذار با در نظر گرفتن مجازات برای مجرم تلاش می کند تا امنیت و اعتماد را به جامعه بازگرداند و مجرم را به نتیجه اعمال خود برساند.
مجازات های تعیین شده برای هر جرم در قانون مجازات اسلامی یکسان نیست. برای هر یک از آنها گروه های مختلفی وجود دارد. برخی از مجازات ها اساسی هستند، اما برخی دیگر به تشخیص قاضی برای تکمیل این مجازات اساسی تعیین می شوند. برخی از مجازات ها مطابق با مجازات اصلی ایجاد می شود.
جرم می تواند مجازات تکمیلی (تکمیلی) و تبعی داشته باشد که به اختصار به آن اشاره می شود.
مجازات تکمیلی: مجازاتی است که علاوه بر مجازات اصلی بر مجرم نیز اعمال می شود. این مجازات باید در حکم ذکر شود، اما می تواند اختیاری یا حتی اجباری باشد، مانند ضبط اشیاء حاصل از جرم.
مجازات تبعی: به عنوان تأثیر در محکومیت مجرم. یعنی اولاً در حکم قید نشده است و ثانیاً بعد از اجرای حکم و گذشت مدتی که قانونگذار مقرر کرده است، مجرم می تواند حیثیت خود را اعاده کند. در صورت وجود حکمی در قانون، قاضی مکلف به اعمال آن است.
شخص حقوقی
تمامی موارد فوق مربوط به اشخاص حقیقی یعنی اشخاص بوده ولی در سال 1 جرایم و مجازات اشخاص حقوقی نیز پیش بینی شده است. شخص حقوقی شرکت، مؤسسه، مؤسسه و غیره است که طرف مستقل قانون بوده و دارای مسئولیت هایی است.
مجازات شخص حقوقی می تواند به صورت انحلال، مصادره تمام اموال، ممنوعیت یک یا چند فعالیت حرفه ای، ممنوعیت دعوت عمومی به افزایش سرمایه، ممنوعیت صدور برخی اسناد تجاری، جزای نقدی یا انتشار حکم باشد. توسط رسانه ها
بنابراین، مجازات ها به طور کلی بر حسب موضوع به جسمی، محرومیت یا محدودیت آزادی، مالی، منع از اشتغال، سلب حقوق، سلب اعتبار و محرومیت از خدمات عمومی تقسیم می شوند.
مجازات ها گاه از طریق عفو، گذشت شاکی، ابطال قانونی، مرور زمان، توبه مجرم، حاکمیت قانون یا فوت محکوم به وقوع می پیوندد.